Η ιστορία, ακόμη κι όταν βρίσκεται στην υπηρεσία της άρχουσας τάξης, πάντοτε μας διδάσκει πολλά και χρήσιμα. Αρκεί να τη μελετάμε με συγκεντρωμένο το μυαλό μας και να κάνουμε τις αναγκαίες συγκρίσεις ανάμεσα στις εποχές, τους ανθρώπους, τις αποφάσεις, τις δράσεις, τα αίτια, τα αποτελέσματα και τις συνέπειες. Το κείμενο που ακολουθεί αντλεί από τις ρίζες της ελληνικής ιστορίας πάνω σε επίκαιρο θέμα, όπως είναι το νόμισμα, ο δανεισμός και οι συνέπειες για τους δανειστές. Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά τον Ιούνιο 2012 στο περιοδικό οι Πολίτες. Το βρίσκουμε χρήσιμο και το στέλνουμε στον αέρα, για να το διαβάσουν και άλλοι φίλοι.
Ο δεύτερος αποικισμός των Ελλήνων ξεκίνησε μετά τα τρωικά και διήρκεσε ως τον -6ο αι. Τα χρόνια που ακολούθησαν έφεραν μεγάλες μεταβολές στην οικονομία των ελληνικών κρατών-πόλεων και συνακόλουθα σε όλο το κοινωνικό τους εποικοδόμημα. Παρατηρήθηκε ανάπτυξη του εμπορίου και της βιοτεχνίας. Πλήθυναν οι εμπορικές ανταλλαγές και εξαπλώθηκαν στο Αιγαίο, τον Πόντο και τη Μεσόγειο. Πολύ ωφέλησε, όπως ομολογείται, την άνοδο της βιοτεχνίας και του εμπορίου η χρήση του σιδήρου στην παραγωγή.
Η ανάπτυξη των ανταλλακτικών σχέσεων οδήγησε στην κοπή νομίσματος. Η χρήση του νομίσματος στο εμπόριο μετά από διάφορες φάσεις οριστικοποιήθηκε σε δύο συστήματα νομισμάτων: το αιγινίτικο τάλαντο, που ήταν ίσο με 37 κιλά και το ευβοϊκό, που ήταν ίσο με 26 κιλά. Ως το τέλος του -7ου αιώνα σε ολόκληρη σχεδόν την Ελλάδα γενικεύτηκε η κοπή και η χρήση του νομίσματος, γεγονός που διευκόλυνε σε μεγάλο βαθμό τις αγοραπωλησίες.
Η καθιέρωση και επικράτηση του νομισματικού συστήματος δημιούργησε μια νέα κοινωνική δύναμη, που μπροστά της επρόκειτο να γονατίσουν ολόκληρες κοινωνίες ανθρώπων. Διότι έκτοτε το χρήμα έχει κατακυριεύσει τα πάντα, έχει εισχωρήσει στη ζωή των ανθρώπων και έχει επιβάλει τους δικούς του κανόνες. Διευκολύνει βέβαια τις ανταλλαγές, έχει όμως την ιδιότητα από τη μια να αποθησαυρίζεται και από την άλλη να δανείζεται και μάλιστα με τόκο. Τα έντοκα δάνεια δεν προωθούν μόνο τις εμπορικές συναλλαγές, συνάμα πλουτίζουν και τους κερδοσκόπους. Με αποτέλεσμα η τοκογλυφία να θεωρείται βασική αιτία εξαθλίωσης των λαών.
Ο αποικισμός έφερε σημαντικές διαφοροποιήσεις και στις κοινωνίες. Ως τον -7ο αιώνα οι κοινωνικές διακρίσεις έχουν βαθύνει πολύ. Τώρα πλέον την κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας κρατούν οι ευπατρίδες, άλλως ευγενείς ή γεώμοροι ή ιππείς ή παχείς. Στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας βρίσκεται ο δήμος, ο λαός, όσοι δηλαδή κερδίζουν το ψωμί τους με την εργασία τους. Αυτοί ήσαν τεχνίτες και βιοτέχνες, γνωστοί ως χειρουργοί, χειροτέχνες, χειρώνακτες, χερνήτες, μισθωτοί. Ανάμεσά τους ακόμη συγκαταλέγονται οι μικροϊδιοκτήτες και μικροκαλλιεργητές της γης, καθώς και οι μικροϊδιοκτήτες ποιμνίων. Ανάμεσα στην κορυφή και τη βάση της κοινωνίας τοποθετούνται με κλίση προς τη βάση οι μεσαίοι αγρότες και οι μικρονοικοκυραίοι, ενώ με κλίση προς την κορυφή οι έμποροι και οι βιοτέχνες. Ούτως ή άλλως όμως η κορυφή εξ ορισμού και άγνωστον από πότε και πώς ανήκε αναμφισβήτητα στους ευγενείς. Αυτοί διέθεταν τον πλούτο, που τον αντλούσαν από πλήθος αιγοπροβάτων, από απέραντα εύφορα χωράφια, αμπελώνες, ελαιώνες, καθώς και από πλήθος δούλων να τους δουλεύουν. Οι ευγενείς κατά συνέπεια με το να διαθέτουν πολλά χρήματα μπορούσαν να δανείζουν με τόκο τους μικρομεσαίους αγρότες. Πολύ γρήγορα η τοκογλυφία εξελίχτηκε για αυτούς μεν σε πολύ προσοδοφόρο επάγγελμα, για τους δανειζόμενους όμως σε καταστροφή.
Ο δανεισμός δεν προέκυψε ξαφνικά. Και παλαιότερα οι πλούσιοι δάνειζαν τους φτωχούς, κυρίως με προϊόντα της παραγωγής τους, που ούτως ή άλλως δεν μπορούσαν να διαθέσουν αλλιώς. Τώρα όμως τα πράγματα ήσαν διαφορετικά. Οι πλούσιοι ευγενείς τα προϊόντα τους τα πουλούσαν και έπαιρναν χρήματα. Όπως συμβαίνει και σήμερα με την πλουτοκρατία, τα χρήματα των πλουσίων που περισσεύουν δεν αλλοιώνονται. Ούτε όμως πολλαπλασιάζονται, αν αποθηκευτούν στα σεντούκια. Το χρήμα πρέπει να κινείται, να γεννά κέρδη. Και ο πλέον κατάλληλος τρόπος είναι ο δανεισμός και η τοκογλυφία. Άλλωστε όχι τυχαία το κέρδος από το δανεισμό το ονομάζουν τόκο, από το τίκτω = γεννώ.
Αρχικά, όταν καθιερώθηκε ο δανεισμός με χρήματα, αρκούσε να εγγυηθεί για το δανειζόμενο κάποιος από τους φίλους ή τους συγγενείς. Γρήγορα όμως έγινε αντιληπτό πως η εγγύηση αυτή δεν προστάτευε τον δανειστή από το δανειζόμενο! Έτσι η τοκογλυφία έφερε και το θεσμό της υποθήκης. Την αδηφαγία των δανειστών, επειδή η τροφή ζητάει τροφή, δεν ικανοποίησε η κατάσχεση της έγγειας περιουσίας. Ζητούσαν πάντα κάτι περισσότερο ως εγγύηση των χρημάτων τους. Τελικά πέτυχαν να μετατρέπουν σε δούλους τους οφειλέτες και τις οικογένειές τους, αν δεν εξοφλείτο το χρέος. Έτσι το δανείζεσθαι ἐπὶ σώμασιν έγινε θεσμός και γρήγορα έλαβε διαστάσεις εξανδραποδισμού.
Αποτέλεσμα. Η αθλιότητα στο λαό εξαπλωνόταν με τη μορφή της μάστιγας. Μεγάλος αριθμός μικροκαλλιεργητών άρχισε να βλέπει την ενασχόληση με τη γη σαν κατάρα. Η γεωργία απαξιώθηκε και εγκαταλείφθηκε. Επίσης, κάθε είδους χειρωνακτικής εργασίας θεωρήθηκε ταπεινωτική. Γρήγορα επικράτησε η άποψη πως «ἔργον ὄνειδος ἐστίν». Για τον ελληνικό λαό πλέον δύο πράγματα απέμειναν: ξενιτιά ή επαιτεία.
Το Blog της Χρύσας 