Προτού αναφερθούμε στο περιεχόμενο του τίτλου, θα επιχειρήσουμε και εμείς να δώσουμε έναν ορισμό της έννοιας αναλφαβητισμός. Αναλφαβητισμός λοιπόν σημαίνει την αδυναμία του ανθρώπου να χρησιμοποιεί τα εργαλεία της ανάγνωσης και της γραφής, που είναι τα 24 γράμματα του αλφαβήτου. Τις αιτίες του φαινομένου δεν θα τις αναπτύξουμε τώρα, γιατί το θέμα μας είναι άλλο. Θα επισημάνουμε όμως πως οι αναλφάβητοι παππούδες και οι αναλφάβητες γιαγιάδες μας, μπορεί να μην ήξεραν να γράφουν και να διαβάζουν, μπορούσαν όμως να καταλαβαίνουν τι τους λένε, να απαντούν, να εκφράζουν απόψεις, να διατυπώνουν κρίσεις και επικρίσεις, να υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους και να διδάσκουν στα παιδιά τους αρχές και κώδικες κοινωνικής ζωής. Και όποιος διαφωνεί σχετικά, επειδή γιαγιάδες και παππούδες δεν μπορούσαν να καταλάβουν φιλοσόφους και διανοούμενους σαν τον Βέλτσο, ας μας καταμετρήσει πόσοι από τους σύγχρονους διαβασμένους μπορούν.
Στη σύγχρονη πραγματικότητα με την ανάπτυξη του σχολικού δικτύου το φαινόμενο του αναλφαβητισμού, με την έννοια που μόλις αναφέραμε, όσο πάει και περιορίζεται. Επειδή όμως, καθώς φαίνεται, αφήνει ένα κενό, τη θέση του τείνουν να καταλάβουν άλλα φαινόμενα αναλφαβητισμού. Για παράδειγμα αναφέρουμε τον πολιτικό αναλφαβητισμό, κατά τον οποίο εμείς οι σύγχρονοι φωστήρες αδυνατούμε να εξηγήσουμε πώς συμβαίνει άλλοι να διασπαθίζουν και να καταχρώνται το δημόσιο χρήμα και να το πληρώνουμε οι οικονομικά ασθενείς με περικοπές μισθών, συντάξεων κλπ, κλπ. Και όχι μόνο αυτό, αλλά αν ξαναγίνουν εκλογές, πάλι οι ίδιοι εθνοσωτήρες θα εκλεγούν, για να ξανακάνουν με τις ευλογίες μας τα ίδια.
Υπάρχει επίσης ο λειτουργικός αναλφαβητισμός. Αυτού του είδους η αδυναμία έχει αγκαλιάσει όλους μας. Όλοι είμαστε λειτουργικά αναλφάβητοι, γιατί η πληθώρα των γνώσεων και η εξάπλωση της τεχνολογίας συστηματικά ξεφεύγει από τα όρια των πνευματικών μας δυνατοτήτων. Δεν είναι δυνατόν να συμπεριλάβουμε στο γνωστικό μας πεδίο όλον αυτόν τον πλούτο. Περιοριζόμαστε λοιπόν σε ένα γνωστικό αντικείμενο, με την ευχή να το υπηρετήσουμε σωστά. Για ό,τι άλλο προκύψει, θα ρωτήσουμε τους ειδικούς, ελπίζοντας να μας διαφωτίσουν και να μας βοηθήσουν, χωρίς να μας ταλαιπωρήσουν. Στο συγγενικό περιβάλλον του λειτουργικού αναλφαβητισμού συμπεριλαμβάνεται και ο τεχνολογικός αναλφαβητισμός. Αυτός έχει να κάνει με την άγνοιά μας σε θέματα τεχνολογίας. Για παράδειγμα, πόσοι από μας, που οδηγούμε αυτοκίνητο, γνωρίζουμε κάτι περισσότερο από το γκάζι, το φρένο και τις ταχύτητες. Περιλαμβάνεται επίσης ο ψηφιακός αναλφαβητισμός, που έχει να κάνει με την ψηφιακή εποχή μας. Και έτσι η σειρά της άγνοιάς μας, λόγω του πεπερασμένου του μυαλού μας, καλά κρατεί.
Στον κύκλο του αναλφαβητισμού εντάσσεται και το θέμα μας που είναι ο κοινωνικός αναλφαβητισμός και με τον όρο εννούμε την κοινωνική ασέβεια. Τα φαινόμενα της έλλειψης κοινωνικού σεβασμού τα βιώνουμε καθημερινά στη ζωή μας. Πολλές φορές τα διαπράττουμε κι εμείς οι ίδιοι, λες για να δώσουμε στον εαυτό μας μετά την ευκαιρία να μετανιώσει για τις κοινωνικά αψυχολόγητες κοινωνικές συμπεριφορές μας. Για παράδειγμα, πόσες φορές αφήσαμε τα σκουπίδια μας στην παραλία, αδιαφορώντας για τους άλλους που θα έλθουν μετά από μας να κάτσουν εκεί. Πόσες φορές παρκάραμε το αυτοκίνητό μας στη γωνία, αδιαφορώντας γι αυτόν που δεν θα μπορέσει να στρίψει, γιατί θα τον εμποδίζει το αυτοκίνητό μας. Πόσες φορές κλείσαμε το γκαράζ του άλλου παρκάροντας μπροστά, στη λογική του «δεν θα αργήσω, θα φύγω σε δυο λεφτά», και αυτά τα δυο λεφτά δεν τελειώνουν ποτέ. Πόσες φορές παρκάραμε πάνω στο πεζοδρόμιο, υποχρεώνοντάς τους συνανθρώπους μας να κατεβούν στο δρόμο, με κίνδυνο να χάσουν τη ζωή τους από ατύχημα. Πόσες φορές κλείσαμε σημεία του πεζοδρομίου, που κατασκευάστηκαν με σκοπό να διευκολύνουν τη διάβαση ατόμων με ειδικές αδυναμίες. Παραλείπω τα επικίνδυνα προσπεράσματα που κάνουμε, συμπτώματα φιγούρας και επίδειξης, που δεν δίνουμε προτεραιότητα στον πεζό, τον ποδηλάτη ή το μοτοσικλετιστή, που δεν σταματάμε υποχρεωτικά στις διαβάσεις, που παραβιάζουμε συνειδητά ή αθέλητα το στοπ και το κόκκινο, που ξεχνάμε πως σ’ αυτόν τον κόσμο υπάρχουν εκτός από συνάνθρωποι και τα παιδιά μας.
Και βέβαια στον κύκλο του κοινωνικού αναλφαβητισμού δεν είναι μόνο το αυτοκίνητο. Είναι και τόσες άλλες απρέπειες που διαπράττουμε στη λογική του «ωχαδελφισμού». «Ωχ αδελφέ, εμείς θα φτιάξουμε τον κόσμο;». Ή, «αυτή η χώρα δεν πρόκειται ποτέ να φτιάξει. Δεν πρόκειται ποτέ να γίνουμε κράτος, ευρωπαίοι, θα είμαστε πάντοτε μπανανία». Και μ’ αυτή τη λογική δεν πετάμε τα σκουπίδια μας στον κάδο, αλλά τα αφήνουμε απέξω με τη δικαιολογία ότι θα λερώσουμε τα χέρια μας από το καπάκι. Δεν τα βγάζουμε πριν περάσει ο σκουπιδιάρης, αλλά τα βγάζουμε αμέσως μετά, πάλι στη λογική του «δεν χάθηκε κι ο κόσμος».
Υπάρχουν τόσα ακόμη που θα μπορούσα να προσθέσω. Αλλά δεν θα το κάνω. Θα αφήσω περιθώριο στη σκέψη και τον προβληματισμό του καθένα μας, να συλλογιστεί και να πράξει ανάλογα. Εγώ το μόνο που θα τονίσω, για να συμπληρώσω το άρθρο μου είναι πως δεν πρέπει να κλείνουμε αυτιά και μάτια σε τέτοιες απρέπειες. Καιρός είναι να αρχίσουμε να τις καταγγέλλουμε φωναχτά και με ονοματεπώνυμο. Η χρήση του ονόματος δεν είναι χαφιεδισμός, είναι κοινωνική υποχρέωση και σεβασμός στον άνθρωπο και το συνάνθρωπο.
Το Blog της Χρύσας 